Chương trình Giáo dục phổ thông 2018 sau 5 năm thực hiện – Những vấn đề đặt ra trong quản lý
GS.TS. Phạm Hồng Quang
Sau 5 năm triển khai, Chương trình Giáo dục phổ thông (GDPT) 2018 đã bước đầu mang lại những thay đổi quan trọng, phù hợp với tinh thần Nghị quyết 29-NQ/TW và định hướng của Chiến lược phát triển giáo dục đến năm 2030, tầm nhìn 2045. Chương trình hướng đến phát triển toàn diện phẩm chất và năng lực của học sinh, đề cao vai trò của người học, thúc đẩy giáo dục STEM, nghiên cứu khoa học trong trường phổ thông, đồng thời tăng cường năng lực tự học và định hướng nghề nghiệp. Tuy vậy, quá trình thực hiện cũng bộc lộ nhiều vấn đề trong quản lý cần được quan tâm giải quyết.
Thứ nhất, về đội ngũ giáo viên. Chính sách đối với giáo viên từ đào tạo, bồi dưỡng đến sử dụng cần thay đổi mạnh mẽ để đáp ứng yêu cầu mới. Vai trò của giáo viên không chỉ là truyền đạt kiến thức mà còn là người hướng dẫn, tổ chức và kết nối các hoạt động học tập. Năng lực phát triển chương trình, gắn kết với giáo dục địa phương, cùng với yêu cầu ứng dụng công nghệ số đặt ra nhiều thách thức. Do đó, cần cơ chế quản lý linh hoạt, hỗ trợ giáo viên thích ứng kịp thời với thay đổi của xã hội và công nghệ.
Thứ hai, về quản lý nhà trường. Trường học cần trở thành trung tâm đổi mới sáng tạo, gắn bó mật thiết với xã hội và chính quyền địa phương. Tuy nhiên, thực tế cho thấy mối quan hệ này còn hạn chế; việc ứng dụng trí tuệ nhân tạo, công nghệ số trong quản lý chưa được quan tâm đúng mức. Cần hoàn thiện thể chế nội bộ, tăng cường quyền tự chủ và trách nhiệm giải trình của nhà trường, đồng thời mở rộng sự tham gia của cộng đồng, gia đình vào hoạt động giáo dục.
Thứ ba, về các hạn chế trong quản lý hệ thống. Việc bồi dưỡng cán bộ quản lý chưa đi trước một bước so với giáo viên; năng lực tổ chức xây dựng chương trình, phân loại học sinh và đánh giá còn yếu; hệ thống hành chính nặng nề, cơ sở vật chất thiếu thốn. Việc dạy học tích hợp và phân hóa gặp khó khăn do giáo viên chưa đủ năng lực và thiếu chính sách hỗ trợ. Ngoài ra, vai trò của chính quyền địa phương, cha mẹ học sinh và các thành phần xã hội trong quản lý, đánh giá chương trình còn mờ nhạt.
Thứ tư, về định hướng phát triển quản lý giáo dục. Cần thay đổi chính sách quản lý ở tất cả các cấp, nhấn mạnh tính chuyên nghiệp và trách nhiệm giải trình. Bên cạnh đó, đào tạo giáo viên cần gắn với chuẩn năng lực số, năng lực sáng tạo, năng lực liên ngành. Nhà trường phải xây dựng hệ sinh thái giáo dục gắn với môi trường số, thúc đẩy đổi mới sáng tạo và phát triển bền vững. Cấu trúc nội dung dạy học cần tập trung nhiều hơn vào các hoạt động trải nghiệm, giáo dục môi trường, giáo dục kinh tế – tài chính, giáo dục số và phát triển kỹ năng công dân toàn cầu.
Kết luận. Việc nhìn nhận và điều chỉnh những hạn chế trong quản lý sau 5 năm triển khai CTGDPT 2018 là cần thiết và có ý nghĩa chiến lược. Quản trị giáo dục phải đổi mới theo hướng dẫn dắt, sáng tạo, lấy chất lượng giáo dục nhà trường làm sản phẩm trọng tâm. Đồng thời, cần gắn kết chặt chẽ giữa chính sách, nhà trường, gia đình và xã hội, nhằm xây dựng nền giáo dục quốc dân hiện đại, hội nhập khu vực và thế giới. Đây là thách thức nhưng cũng là cơ hội để giáo dục Việt Nam phát triển bền vững trong bối cảnh mới
XEM ĐẦY ĐỦ BÀI VIẾT TẠI ĐÂY
Bài viết đã được công bố trong Tuyển tập công trình khoa học Hội thảo quốc gia mang tên “Năm năm triển khai thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018 (2020-2025): Những vấn đề đặt ra và phương hướng khắc phục » do Hội Khoa học Tâm Lý-Giáo dục Việt Nam tổ chức ngày 29 tháng 8 năm 2025 tại Đồng Tháp, NXB Tri thức, Hà Nội 2025, tr.16-18)
