Một số khó khăn và thách thức của giáo viên tiểu học khi thực hiện Chương trình GDPT 2018 – Trần Thu Hiền
Bài viết phân tích vai trò của giáo viên tiểu học (GVTH) và những khó khăn, thách thức mà họ gặp phải trong quá trình triển khai Chương trình Giáo dục Phổ thông (CTGDPT) 2018. Chương trình mới được xây dựng theo định hướng phát triển phẩm chất và năng lực học sinh, thay đổi toàn diện ở triết lý, phương pháp, sách giáo khoa và cách đánh giá. Tác giả nhấn mạnh rằng sự thành công của chương trình phụ thuộc rất lớn vào năng lực và mức độ sẵn sàng của đội ngũ giáo viên.
Trước hết, bài viết trình bày các điểm mới của CTGDPT 2018 so với chương trình 2006. Chương trình mới chuyển từ định hướng truyền thụ kiến thức sang phát triển năng lực; tăng cường tích hợp; áp dụng nhiều bộ sách giáo khoa; khuyến khích phương pháp học tích cực, học qua trải nghiệm; và đổi mới kiểm tra – đánh giá theo năng lực thay vì chỉ dựa vào điểm số. Những thay đổi này đòi hỏi giáo viên phải có tư duy mới, kỹ năng mới và khả năng tổ chức dạy học linh hoạt.
Kết quả khảo sát 180 giáo viên tiểu học tại Bà Rịa – Vũng Tàu cho thấy phần lớn giáo viên có mức độ nhận thức và sẵn sàng triển khai khá cao. Khoảng 98% giáo viên được tập huấn đầy đủ và hiểu rõ nội dung – mục tiêu chương trình. Hơn 95% sẵn sàng đổi mới phương pháp dạy học và đã áp dụng các hình thức đánh giá theo định hướng năng lực. Điều này cho thấy đội ngũ giáo viên có tinh thần tích cực và chủ động trong đổi mới.
Về thuận lợi, giáo viên ghi nhận nhiều yếu tố hỗ trợ: được tập huấn thường xuyên, có sự phối hợp từ ban giám hiệu và đồng nghiệp, cơ sở vật chất từng bước được cải thiện, sách giáo khoa và tài liệu hướng dẫn tương đối rõ ràng. Một bộ phận học sinh cũng hợp tác tốt. Tuy nhiên, mức độ hợp tác từ phụ huynh chưa đồng đều, chỉ có khoảng 47% giáo viên cảm nhận được sự phối hợp hiệu quả từ phía cha mẹ học sinh.
Phần trung tâm của bài viết tập trung phân tích các khó khăn nổi bật mà giáo viên gặp phải. Khó khăn lớn nhất là phụ huynh chưa hiểu rõ chương trình mới, dẫn đến nhiều hiểu lầm về phương pháp và cách đánh giá, đặc biệt khi chương trình không còn đặt nặng điểm số. Nhiều phụ huynh vẫn quen với tư duy “điểm thi là quan trọng nhất”, gây áp lực cho giáo viên trong quá trình đổi mới.
Khó khăn thứ hai là áp lực trong soạn bài và hồ sơ sổ sách, khi giáo viên phải chuẩn bị giáo án chi tiết hơn, thiết kế hoạt động trải nghiệm, phối hợp đánh giá đa dạng và tổ chức nhiều hoạt động nhóm. Khối lượng công việc tăng khiến giáo viên dễ căng thẳng và quá tải, nhất là giáo viên chủ nhiệm.
Khó khăn thứ ba liên quan đến thiếu trang thiết bị và học liệu phục vụ dạy học phát triển năng lực. Một số trường thiếu phòng học bộ môn, thiết bị công nghệ, đồ dùng STEM và tài liệu hướng dẫn cụ thể, khiến giáo viên gặp khó khi triển khai các hoạt động trải nghiệm hoặc tích hợp liên môn.
Ngoài ra, giáo viên cũng gặp thách thức về thời gian tổ chức hoạt động tích hợp, học sinh chưa quen với phương pháp học mới, lớp học đông khó quản lý, và kỹ năng đánh giá theo năng lực của một số giáo viên còn hạn chế.
Từ phân tích thực tiễn, tác giả đề xuất nhiều giải pháp để nâng cao hiệu quả triển khai chương trình. Một là tăng cường bồi dưỡng chuyên môn cho giáo viên theo hướng thực hành, tập trung vào phương pháp dạy học tích cực và đánh giá năng lực. Hai là cải thiện cơ sở vật chất, trang thiết bị và tài liệu dạy học, thiết lập kho học liệu mở và tài nguyên số. Ba là đẩy mạnh phối hợp giữa nhà trường – phụ huynh – cộng đồng để nâng cao nhận thức xã hội về chương trình mới. Bốn là giảm tải thủ tục hành chính cho giáo viên, tăng cường sử dụng công nghệ để hỗ trợ quản lý và đánh giá. Năm là khuyến khích giáo viên tự học, tự bồi dưỡng, nâng cao tư duy sư phạm và khả năng tổ chức hoạt động tích cực.
Bài viết kết luận rằng giáo viên tiểu học là lực lượng then chốt quyết định chất lượng và hiệu quả của CTGDPT 2018. Việc nhận diện đúng khó khăn và hỗ trợ kịp thời sẽ góp phần tạo điều kiện để giáo viên đổi mới thành công, đảm bảo quá trình phát triển năng lực – phẩm chất học sinh đạt đúng mục tiêu chương trình.
XEM ĐẦY ĐỦ BÀI VIẾT TẠI FILE: Một số khó khăn và thách thức của GVTH trong chương trình năm 2018
Bài viết đã được công bố trong Tuyển tập công trình khoa học Hội thảo quốc gia mang tên “Năm năm triển khai thực hiện chương trình giáo dục phổ thông 2018 (2020-2025): Những vấn đề đặt ra và phương hướng khắc phục » do Hội Khoa học Tâm Lý-Giáo dục Việt Nam tổ chức ngày 29 tháng 8 năm 2025 tại Đồng Tháp, NXB Tri thức, Hà Nội 2025, tr.143-150)
